Sinds 2000 is het gehele gevangeniscomplex beschermd als rijksmonument. Het is een zeldzaam voorbeeld van cellulaire gevangenis van Nederland. De cultuurhistorische waarde uit het oogpunt van de toepassing van de strafgeschiedenis is duidelijk af te lezen uit de onderdelen: het kruisvormige hoofdgebouw met drie cellenvleugels, hoofd (of administratie) gebouw en twee dienstwoningen, de kerk en de ringmuur met hekwerk.
Bij de cellenvleugels en de kerk is goed voor te stellen waarom de historische waarde hoog is. Van een muur en een hek misschien wat minder. Maar als je denkt aan de burchtachtige ligging van het complex in de bocht van de stadsbuitengracht, het krachtige volume van de gevangenis, opdoemend uit de singel en de ringmuur aan de waterzijde en het afsluitende hek aan de stadszijde versterken het beeld van de gevangenis als ‘vesting’ en als verwijzing naar het oorspronkelijke bolwerk. Dit markante en iconische beeld zijn kenmerkend voor dit deel van de stad.
Een succesvolle en toekomstbestendige herontwikkeling van het monumentale ensemble gaat uit van de gedachte dat nieuwe waarden op respectvolle wijze worden toegevoegd aan bestaande waarden. In het Visiedocument van de gemeente (februari 2020) wordt aangegeven dat ‘Interventies gericht moeten zijn op cultuurhistorische continuïteit en een juiste balans tussen oud en nieuw waarbij het integrale eindresultaat zelf ook een (nieuwe) hoe kwaliteit tentoonspreidt.’