Ja, als een gevangenis (ook na renovatie) niet meer voldoet aan de eisen van de tijd dan zijn er grofweg twee opties: slopen of herbestemmen. Als voorbeeld van de eerste optie: de voormalige Bijlmer Bajes in Amsterdam is bijna helemaal gesloopt. Alleen de kerk, het voorgebouw en één toren blijven behouden en krijgen nieuwe functies. Op het vrijgekomen terrein komen 1.350 koop- en huurwoningen, een Middelbare School, 10.000 m2 bedrijfsruimte voor creatieve en innovatieve ondernemers, een verticaal stadspark, sport- en fitness en kinderopvang (bajeskwartier.com).
Een ander bijzonder voorbeeld is de gedeeltelijke sloop van de voormalige gevangenis Noordsingel in Rotterdam. Het complex is aan de buitenkant bijna geheel intact gelaten, maar van binnen vanaf het fundament geheel nieuw is opgebouwd. In de voormalige vleugels met 340 cellen, de Hofpoort/Vrouwenvleugel en de kapel zijn in totaal bijna 90 nieuwe woningen gekomen. Na sloop van het voormalige Huis van Bewaring zijn nog eens 31 nieuwe appartementen gerealiseerd. Dat alles kon alleen omdat het complex niet monumentaal was. Zie beelden: tuinvannoord.nl
Wanneer sloop niet gewenst of toegestaan is (bijvoorbeeld door de status van monument zoals ook in Utrecht het geval) dan is het opvallend dat een groot deel van de gevangenissen herbestemd is tot hotel. De cellen lenen zich blijkbaar goed voor een nieuw eigentijds tijdelijk verblijf. Op de meeste locaties wordt een hotel aangevuld met andere functies zoals wonen (nieuw bijgebouwd), werken en culturele ruimtes. De voormalige gevangenissen in Hoorn (Oostereiland), Blokhuispoort in Leeuwarden en het Huis van Bewaring in Almelo en ‘t Spinhuis (Librije’s Zusje) in Zwolle kregen alle een hotelfunctie. Een zeer treffende vergelijking met Wolvenplein is de herontwikkeling van het monumentale Arresthuis in Roermond tot een 5-sterren hotel gerund door Van der Valk. Bij binnenkomst moet je twee keer met je ogen knipperen om te beseffen dat je niet in de B-vleugel in Utrecht staat (zie foto).
Een andere aansprekend voorbeeld is de herbestemming van de Rijksmonumentale Koepelgevangenis in Haarlem. Na 4 jaar grondig verbouwen, is het voormalige Huis van Bewaring veranderd in ‘Huis van de Stad’. In de koepel zijn nieuwe ringvormige vloervelden gerealiseerd. Die bieden niet alleen ruimte aan onderwijslokalen maar ook aan flex- en werkplekken voor startende en gevestigde ondernemers. Daarnaast is in het koepelgebouw een kelder gerealiseerd voor een bioscoop met 600 zitplaatsen (6 zalen). Een bouwkundig en constructief hoogstandje. In de bestaande gebouwen rondom de koepel en in de nieuwbouw zijn 250 studentenwoningen en 100 sociale woningen gerealiseerd. Verder zijn een klein boutique hotel en een buurtwinkel nog in ontwikkeling. Diverse horeca en een ondergrondse parkeerkelder met circa 190 plekken zijn wel al in gebruik. Zie meer info: dekoepel.com